Burak Artuner yazdı…
Atatürk üzerine kitaplar yazan yerli ve yabancı tarihçilerin ortak görüşüne göre, gençliğinde kendi düşünce sistematiğini oluşturan Mustafa Kemal, Fransız İnkilabı’nın fikir hareketlerini yakından okuyor ve cumhuriyet fikrini olgunlaştırıyordu.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ulus gazetesinde 13 Haziran 1961’de yayımlananı “Genç Harbiyeli Mustafa Kemal Cumhuriyetçiliği kimden öğrenmiştir?” başlıklı yazısında, Namık Kemal ve Ziya Gökalp’in Atatürk üzerinde yapması muhtemel etkiler üzerinde durmuştu.
FRANSIZ İHTİLALİ ETKİLEDİ
Karaosmanoğlu, “fikir tarihimizin hiçbir safhasında bunu bulmak mümkün değildir” tespiti yaparak, Cumhuriyet’in Atatürk’e özgü orijinalitesini belirtmişti. Karaosmanoğlu yazısının başlığındaki sorunun cevabını da şu cümlesiyle vermişti: “ Cumhuriyet fikrinin doğuşunda Atatürk üzerinde Fransız İnkılabının fikir hareketlerinin etkisi olmuştur.”
Atatürk’ün en beğendiği devlet şekli Cumhuriyeti 1906’da dile getirdiğini Münir Hayri Egeli, “Atatürk’ün Bilinmeyen Hatıraları” adlı kitabında yakın arkadaşı Halil Bey’den naklen dile getirmişti.
1906’da Atatürk Suriye’de bulunuyordu. Orada onun iki yakın arkadaşı Mazhar Müfit Bey’le Halil Bey’di. Halil Bey, Atatürk’ün Cumhuriyetle ilgili hatırasını şöyle nakletmetmişti:
“Vallahi pek iyi hatırlayamıyorum… Ya cülusu hümayun ya da veladeti hümayun şenlikleri yapılıyordu: Mustafa Kemal ile beraber donanmayı seyretmeye çıkmıştık.
Birden kolumu tuttu: Halil, dedi. Bir adam için böyle donanma yapmak budalılık değil mi?
BU MİLLET KENDİ KURTULUŞU İÇİN ŞENLİK YAPABİLİR…
Bu millet kendi kurtuluşu için şenlik yapabilir. Nihayet kendisine pek büyük hizmetler etmiş olan bir adam için şenlik yapabilir diyelim. Fakat Hanedan-ı Ali Osman içinde kazara bazıları bu memlekete hizmet etti diye onun nesline niye donanma yapılsın? Padişah dünyaya gelmekle memlekete hayırlar mı geldi? Padişah da kim oluyormuş, padişahlık da ne demekmiş?
Halil bu soruya şu cevabı veriyor: Peki memleketi nasıl idare edeceğiz? Sultan Hamid fenadır. Seninle beraberim. Ama o giderse yeni bir padişah lazım diyecek oldum.
Bana fena halde kızdı.
“Neden mutlaka Padişah fikrine saplanıyorsun Halil” diye bağırdı.
“Cumhuriyet yaparız!”
patronlardunyasi.com
